Kabinet gooit de deur dicht voor maatschappelijk verantwoord ondernemen

Niet-zakelijke giften van bedrijven zijn vanaf volgend jaar niet meer volledig aftrekbaar. Dat klinkt als een saaie belastingregel, maar dat is het niet. Het is een domme beslissing die het veel lastiger maakt om geld van bedrijven terug te laten vloeien naar de maatschappij.

En mocht je nu denken: ‘Maar ondernemers doen het toch alleen maar voor het geld,’ dan zal ik je een geheim verklappen. De meeste ondernemers starten hun bedrijf niet om schathemeltje rijk te worden. Uit onderzoek in de Verenigde Staten blijkt dat slechts 8 procent van de ondernemers geld als belangrijkste motivatie ziet. Breder onderzoek laat zien dat vrijheid om je eigen ding te doen, je ideeën te realiseren en te delen met de wereld, leren en ontwikkelen, impact maken en maatschappelijk bijdragen de belangrijkste motivaties zijn om een onderneming te starten.

Toch maakt het kabinet het nu moeilijker om het geld van die onderneming terug te laten vloeien naar de maatschappij. Ik vind dat een heel dom idee en doe hierbij een poging om uit te leggen waarom.

Winst is geen doel, winst is een gevolg

Het is eind augustus als de pruimenboom bezwijkt onder zijn eigen gewicht. Die hangt vol met pruimen en mijn oudste zoon komt met een plan. De mooiste pruimen worden geplukt en in zelfgevouwen bakjes gedaan. Vervolgens gaat hij ermee langs de buren om de pruimen te verkopen. Mijn buren zijn bereid hun geld in te ruilen voor deze heerlijke, biologische, handgeplukte pruimen. Ze betalen voor deze beleving en het fruit. Dat is de klantwaarde van de onderneming van mijn zoon. Ik mats mijn zoon en reken geen inkoopkosten voor de pruimen en het papier, dus is elke verkocht bakje pure winst.

Dit is de essentie van een onderneming: je creëert waarde voor een klant, die bereid is daarvoor te betalen. De klantwaarde minus de kosten om die waarde te creëren, vormt je winst.

Let op: winst is dus niet het doel van een onderneming. Het primaire doel is het creëren van klantwaarde. Winst is slechts een gevolg van het doen van de juiste dingen voor de juiste klanten.

Wat doen bedrijven met die winst?

Dat winst maken niet het doel is, blijkt ook uit wat ondernemers doen met die winst. Want een van de belangrijkste motieven naast het creëren van klantwaarde, is het maken van impact en het leveren van een maatschappelijke bijdrage.

In 2022 doneerden bedrijven naar schatting 1,8 miljard euro aan goede doelen. Deze giften werden gestimuleerd door de overheid, want zakelijke donaties zijn volledig aftrekbaar van de winst. Dit gold echter alleen voor giften die een duidelijk zakelijk belang dienden, zoals:

• Sponsoring waarbij de onderneming naamsbekendheid krijgt
• Giften aan organisaties waarin de onderneming een belang heeft

Donaties in het kader van maatschappelijk verantwoord ondernemen waren beperkt aftrekbaar.

Zakelijke en niet-zakelijke giften

Er zijn echter ook zogenaamde niet-zakelijke giften. Niet-zakelijk geven betekent dat je als onderneming geld schenkt aan zaken die je zelf relevant vindt, zonder dat daar een tegenprestatie tegenover staat.

Dit zijn vooral donaties aan goede of maatschappelijke doelen zonder dat je hier iets voor terugkrijgt in de vorm van sponsoring, een samenwerking of promotie van je onderneming. Deze giften waren belast. 

In essentie kun je zakelijk schenken in ruil voor marketingwaarde, maar schenken omdat het het juiste is om te doen, zonder tegenprestatie, kost geld.

Dit veranderde in 2023. Toen werden ook niet-zakelijke giften aftrekbaar.

De link tussen niet-zakelijk geven en steward ownership

Dat niet-zakelijk geven onbelast werd, maakte het voor ondernemers mogelijk om breder in maatschappelijke doelen te investeren. Schenkingen aan stichtingen met een ANBI-keurmerk of instellingen met een sociaal belang (SBBI) werden volledig aftrekbaar. Daarmee vloeide de winst van een onderneming direct terug naar de maatschappij.

Het maakte het echter ook mogelijk dat ik Voys terug kon geven aan zichzelf. Door de aandelen van Voys te schenken aan een ANBI-stichting werd Voys een steward owned in plaats van founder owned bedrijf.

Steward ownership brengt grote voordelen met zich mee voor de BV Nederland. Eén daarvan is dat de economische rechten – ja, de centen – niet bij één eigenaar belanden, maar net als bij niet-zakelijke giften terugvloeien naar de maatschappij.

Niet-zakelijk geven niet meer mogelijk: dit is de impact

Toch besloot de huidige regering de regeling van onbelast niet-zakelijk schenken terug te draaien. Niet-zakelijke giften van bedrijven zijn vanaf 2025 niet meer volledig aftrekbaar. En dat is buitengewoon jammer. Deze wijziging maakt namelijk niet alleen de transitie naar steward ownership voor bestaande bedrijven onbetaalbaar. Ook voor het maatschappelijk schenken zonder tegenprestatie ga je belasting betalen.

Het is goed je daarbij te beseffen waar die giften naartoe gaan. Dit betekent namelijk heel concreet:

• Minder geld naar gezondheidszorg en medisch onderzoek via stichtingen als KWF Kankerbestrijding en het Diabetes Fonds.
• Minder geld voor internationale hulp en ontwikkelingssamenwerking zoals UNICEF en het Rode Kruis, juist nu deze instanties, en de mensen die zij helpen, onze donaties heel hard nodig hebben.
• Minder geld naar milieu- en natuurbehoud, want een groeiend aantal giften gaat naar doelen die zich richten op het beschermen van het milieu, biodiversiteit en het tegengaan van klimaatverandering.
• Minder geld naar de kunst- en cultuursector, die al zwaar getroffen wordt door een combinatie van btw-verhogingen en lagere subsidies, terwijl die zoveel waarde toevoegt.
• Minder geld naar sociale zorg en armoedebestrijding, waarbij het vaak gaat om lokale initiatieven bij jou in de wijk of het dorp, zoals de kerk, de voedselbank of het Leger des Heils.

Laat ondernemingen nou echt bijdragen aan de samenleving

“Het is de overtuiging van dit kabinet dat de overheid de kracht in de samenleving moet koesteren en aanjagen, niet inperken,” aldus het regeerakkoord. Mooie woorden, maar deze ondernemer kan je vertellen dat het verschil wordt gemaakt door te doen. Maak maatschappelijk verantwoord ondernemen eenvoudiger. Zorg dat ondernemingen die maatschappelijk betrokken handelen wind mee krijgen in plaats van wind tegen. Laat het geld dat aanwezig is bij die bedrijven eenvoudig haar weg vinden naar de maatschappij. Dat geeft ons allemaal een toekomstbestendige economie. 

En ben je ondernemer en wil je breed schenken aan een prachtig goed doel? Je hebt tot 31 december 2024.