Strategisch samenwerken als impactorganisatie: zo pak je dat aan

Als bedrijf de volgende groeistap zetten door strategisch samen te werken met andere slimme organisaties: hoe geef je dat proces vorm wanneer je daarbij niet commercieel, maar impactgedreven te werk wilt gaan? Voys ging de zoektocht aan om dit proces nader in te kleuren. Het is onze ervaring dat groei vooral versnelt door openlijk kennis te delen en van elkaar te leren.

Nieuwsgierig hoe we dat hebben gedaan? We nemen je graag mee in onze reis naar strategisch samenwerken als impactorganisatie.

In deze blogserie bespreken we welke uitdagingen je tegenkomt als je grote groeiplannen hebt met je bedrijf. Van internationaal zakendoen tot belastingen en privacy: ontdek de belangrijkste valkuilen én hoe je deze voorkomt. Dit is deel 3 van de serie, in deel 1 las je alles over de privacywetgeving als je data uitwisselt met bedrijven buiten Europa. In deel 2 vertelden we je meer over belastingen bij een tweede vestiging in Nederland of het buitenland.

Sneller groeien door samenwerking

Je bent lekker op weg en hebt als organisatie de afgelopen jaren, naast impact, een fijne groei doorgemaakt. Toe aan de volgende acceleratie denk je op strategisch niveau de vervolgstappen uit. Voor die volgende stap in de organisatiegroei is meer nodig dan enkel die vertrouwde omgeving en slimme mensen om je heen. Zijn er mensen die jouw bedrijf beter kunnen maken of verder ontwikkelen? Hoe zie je een samenwerking met een extern bedrijf dan voor je? Samenwerken en daardoor sneller groeien maakt dat je misschien wel uitkomt in de wondere wereld van Merger and Acquisition.

Overname is voor ons geen doel op zich

Als bedrijf groei je bijvoorbeeld omdat je ergens heel goed in bent of omdat er veel behoefte is aan jouw oplossing. De oorsprong van de groei van je bedrijf is vaak terug te herleiden naar bepaalde uitgangspunten waarop je groei is gebaseerd. Door verder te groeien verstevig je het fundament van je bedrijf. Nieuwe markten kunnen worden betreden of specialistische kennis kan worden aangetrokken om groei mogelijk te maken. Een onderdeel van die groeistrategie kan vervolgens een overname of strategische samenwerking zijn.

Ook bij Voys zijn we de afgelopen jaren flink gegroeid, waardoor strategische samenwerkingen in beeld kwamen als een manier om onze groei te versnellen en verstevigen.

Maar tijdens het opstellen van onze groeistrategie concludeerden we al snel: een overname is voor ons nooit het doel op zich, samenwerken met een fijne strategische partner wél. Daarom hebben we het team dat zich bezighoudt met deze samenwerkingen de naam ‘expansion’ gegeven. Ons hoofddoel is het streven naar optimale externe strategische samenwerkingen. Op basis van experimenten uit de afgelopen jaren hebben we onze expansion strategie vormgegeven.

Waarom wil je strategisch samenwerken?

Je groei vormgeven door kennis en kunde in de vorm van een al bestaande rechtsvorm in één keer tot je beschikking te krijgen in ruil voor wat euro’s. Simpel toch?

Deze eenvoudige beschrijving stemt niet overeen met de dagelijkse realiteit binnen veel bedrijven. Te beginnen met de vraag: waarom? Want wat is het doel van die mogelijke samenwerking of overname? Helpt het in het aanscherpen van je propositie en versnelt het daarmee je groei? Of koop je concurrentie uit de markt of een team aan nieuwe collega’s?

Wij hebben lang gezocht naar wat nou exact bij ons bedrijf past. Wat willen wij toevoegen aan het bedrijf van een ander en hoe voegen ze waarde toe aan onze organisatie? De vraag hoe zo’n samenwerking eruit kan zien en waar die op gestoeld is, heeft ons beziggehouden vanuit diverse invalshoeken.

Het liefst willen we groeien door gezamenlijk meer te bereiken om zo de impact te vergroten. Dit maakte dat het opstellen van de juiste expansiestrategie al gauw een jaar in beslag nam.

En dan uiteindelijk voor het ‘echie’. Onze eerste strategische samenwerking die we opzetten vanuit het expansion-team was met een Amerikaanse partij, kort daarna gevolgd door een lokale telecomaanbieder in Nederland. Die eerste keer veel geleerd, niet gelukt. De tweede keer was wel succesvol en inmiddels is deze partij een goede samenwerkingspartner.

Partners die passen bij onze waarden

Hoe gaan we vanuit onze expansion-strategie te werk?

Wij hebben een zogenaamde target list opgesteld. Een lijst waarin wordt opgesomd wat voor type bedrijven commercieel, cultureel, maatschappelijk (of een combinatie daarvan) bij onze organisatie en de te varen koers passen. Niet om hiermee gelijk onze slag te slaan, maar wel om vooraf een beeld te vormen van waar de gemene deler zich bevindt. Hierin wegen we ook de core values van onze organisatie mee. De waarden en fundamenten waarop je eigen organisatie is gebouwd zijn namelijk vaak veelzeggend, zo niet essentieel, in het bepalen van een passende gesprekspartner.

De manier waarop we onszelf kenbaar maken als geïnteresseerde partij is van belang. Die andere kijk op de zaak: namelijk gezamenlijk impact maken in een goede combinatie van planet, people, profit (en óók in deze volgorde) is van belang in de wijze waarop we met partijen in gesprek raken.

Interessante samenwerkingspartners vinden we door het onderdeel maatschappelijke impact in de eerste fase van oriënterende gesprekken uit te lichten en bespreekbaar te maken. Dat leidt soms tot een goed gesprek, maar ook geregeld tot een no deal. Tóch zien we dat het essentiële punt van ‘waarom’ en ‘wat’ je precies toevoegt de basis legt voor succesvolle samenwerkingen. Juist het voeren van die gesprekken vormt nu ons fundament. Iets wat in de voorbereiding overigens meer tijd in beslag neemt en een plek heeft binnen het experiment.

Experimenteren met samenwerken

Om erachter te komen wat een externe samenwerkingspartner toevoegt aan je bedrijf hebben wij geprobeerd toe te passen wat we bij Voys intern ook praktiseren: experimenteren en testen. Misschien klinkt dit gek, maar een externe samenwerking uittesten door simpelweg te beginnen met samenwerken, levert fantastische inzichten op. Wij hebben gemerkt dat ‘wennen aan elkaar’, elkaars cultuur en bezigheden, een heel mooi beeld geeft van de wederzijdse verschillen en waarin je elkaar aanvult. En juist die wederzijdse aanvulling is zo belangrijk om te ontleden voor een succesvolle samenwerking op de mogelijk langere termijn.

Om tot zo’n experiment tot het uittesten van de samenwerking te komen, is het belangrijk om daarover van tevoren duidelijke afspraken te maken. Daarin is het ook van belang om een eventuele overname of equity deal niet leidend te laten zijn in het experiment: een overname is immers nooit het doel op zich. Het doel is samen versnellen en gezamenlijk impact maken, de vorm waarop dat plaatsvindt ga je onderzoeken tijdens het wederzijdse experiment.

In de experimenten die wij in de afgelopen periode hebben doorlopen, trokken we geregeld een parallel met een toekomstig collega die bij ons in dienst treedt. Er vindt dan altijd eerst een meeloopdag plaats. Zijn we na die dag beiden nog steeds enthousiast, dan pas gaan we door met het vervolg. Deze situatie geldt in zekere zin ook in een traject waarin een samenwerking wordt overwogen. Niet enkel een vast team aan mensen besluit of iets goed aanvoelt, maar uiteindelijk is de input van beide organisaties die de samenwerking tot een succes moeten maken heel waardevol. Borg deze fase dan ook tijdens je experiment.

Zo pak je een experiment aan met een nieuwe samenwerkingspartner

Zo’n experiment inkleden zal uiteraard per organisatie verschillen. We zullen echter een aantal van onze eigen bevindingen benoemen die ons zijn opgevallen.

Aandacht

De aandacht voor persoonlijke relaties is crux. Je kunt een experiment op papier zetten en het daar beide over eens worden, maar daarna moet alles nog gebeuren. Kies en selecteer rollen of functies in beide organisaties die elkaar van informatie voorzien. Zie het als een cross rol die actief de samenwerking opzoekt en bouwt aan de relatie en die wederzijds de uitgangspunten en verwachtingen van het experiment monitort.

Doelen en data

Stel heldere doelen op. Wanneer is het experiment gelukt en wat zijn de verwachtingen? Dit aan het begin helder op papier zetten helpt om gedurende het traject op basis van objectiviteit te blijven teruggrijpen en om later na afloop van het experiment te kunnen concluderen of het experiment is geslaagd of niet.

Wat hierbij ondersteunt is om zaken meetbaar en inzichtelijk te maken. Bouw ten tijde van het experiment bijvoorbeeld een gezamenlijk dashboard om de voortgang bij te houden of gebruik een samenwerkingstool zoals Notion of Asana om projecten te monitoren. Door dergelijke open informatie aan elkaar te verstrekken en continu realtime beschikbaar te hebben, wordt het traject transparant voor beide partijen. Daarnaast is het de perfecte manier om na afloop van je experiment te reflecteren en evalueren op de samenwerking.

Uitkomsten

De uitkomst die als meest ideaal voelt, is dat je elkaar hebt versterkt en dat je samen een vervolg wilt geven aan het experiment. Geen match vinden na onderzoek of experiment kan echter ook een uitkomst zijn. Het aangaan van het experiment heeft namelijk niet als doel een overname of integratie van bedrijven. Als iets na het experiment niet goed werkt, dan heb je vaak alsnog veel van elkaar geleerd en nieuwe inzichten opgedaan. Ook zonder samenwerking neem je al deze learnings mee in je vervolg.

Transitie en uitbouwen

Is je experiment geslaagd, dan kun je het een vervolg geven. Dat kan een nieuw experiment zijn of je grijpt terug op de afspraken die je aan het begin samen opstelde. Bijvoorbeeld hoe je beide een strategische samenwerking ziet, het uitwisselen of kopen van aandelen of andere gemaakte afspraken.

Evalueren hoe en of je samen verder wilt

Zoals gezegd, na afloop van je experiment evalueer je de samenwerking met elkaar en bekijk je of je op basis van de vooropgestelde doelstellingen verder wilt. Als je met elkaar beschreven hebt dat een succesvolle samenwerking mogelijk kan leiden tot een aandelentransactie dan werk je dat nader uit. Spreek ook duidelijk met elkaar af hoe je een samenwerking voor je ziet los van alle euro’s waarover wordt gesproken of onderhandeld.

Ieder heeft een band met zijn opgebouwde onderneming en eigenheid is daarom heel belangrijk. Vaak bestaat toch de angst: we nemen je over en killen je propositie. Wij geloven in succesvol initiatief laten opbloeien buiten de poort. Op afstand blijven, maar wél betrokken zijn en samen delen. Op deze manier stimuleer je ondernemerschap, en behoud je de creativiteit van het initiatief.

Om zaken in goede banen te leiden zou je kunnen overwegen om beide een juridisch adviseur in de arm te nemen (wel met bedrijfskundig inzicht) en tevens is een gemakkelijk schakelende notaris een pre.

Juridisch

Op juridisch gebied is het verstandig om afspraken uiteraard goed te regelen. Je zou van tevoren een NDA/geheimhoudingsovereenkomst kunnen afspreken waarin je vastlegt hoe je omgaat met vertrouwelijke informatie van elkaar. Deel je binnen het experiment persoonsgegevens dan dient dit ook onderdeel te zijn van de scope en dan met name op het gebied van de AVG. Bouw je bijvoorbeeld samen aan een nieuwe dienst of product dan geldt privacy by design.

Vraag je voordat je aanvangt met de (oriëntatie op) een strategische samenwerking of andere vorm van partnerschap of overname af wat de effecten hiervan zijn op je huidige klanten. Bij een samenwerking of overname dienen zij namelijk op de hoogte te worden gebracht van deze samenwerking met een derde partij. Je zou bijvoorbeeld een contractuele check of scan van je algemene voorwaarden kunnen laten doen om te bekijken of dergelijke zaken daarin worden gewaarborgd en wat de exacte consequenties zijn.

Financieel

Financieel zijn verschillende waarderingen interessant. Hoe wordt je bedrijf gewaardeerd en welk instrument gebruik je ter bepaling daarvan? Daarnaast voeg je door een samenwerking binnen een experiment vaak ook extra waarde toe. Het is daarom aan te bevelen om van tevoren na te denken over welke waarderingen je wilt toepassen. Dit om bij een succesvol experiment een volgende stap in te gaan.

Is er sprake van een (gedeeltelijke) aandelentransactie of andersoortige samenwerking, tegen welke bedragen wordt e.e.a. na afloop dan gewaardeerd? Je kunt er bijvoorbeeld voor kiezen om dit exacte bedrag alvast vast te leggen van tevoren. Je weet dan als het experiment slaagt voor welk bedrijf je (wederzijds) aandelen kunt kopen of in het geval van een samenwerking wat bijvoorbeeld inkooptarieven worden.

Hoe meer je van tevoren met elkaar bespreekt, hoe opener het gesprek hierover later gevoerd kan worden. Een en ander geldt uiteraard ook als de samenwerking eindigt: spreek af welke tarieven je daarvoor over en weer wenst te verrekenen.

Leerpunten bij het aangaan van strategische samenwerkingen

Wat leert ons dit?

• Aandelen, een merge, hoe je het ook noemt: wij praten liever over het succesvol opbouwen van een betekenisvolle, strategische samenwerking.
• Een experiment vormt in elke samenwerking de basis: kader een tijdvak af en snuffel aan elkaar, de materie en elkaars organisaties.
• Deel de samenwerking openlijk met beide organisaties die erbij zijn betrokken.
• Maak iemand verantwoordelijk voor onderlinge afstemming. Dit kan op operationeel niveau voor je experiment, maar ook op tactisch/strategisch niveau om elkaar te leren begrijpen en van elkaar te leren.
• Giet niet alles in beton. Een NDA is voorstelbaar wanneer het gaat om gevoelige informatie, maar vertrouwen komt nog altijd te voet en gaat te paard.
• Deel informatiestromen en data binnen de samenwerkende organisaties openlijk. In ieder geval met de teams die nauw betrokken zijn bij het boetseren van een zo soepel mogelijk lopende samenwerking.
• Stel duidelijke doelen op: wanneer is het experiment voor beide partijen succesvol? Wanneer niet? En bij welke indicator vervolgt het experiment en wat wensen we dan toe te voegen en samen te bereiken?
• Betrek van meet af aan elkaars expertise: heb je een finance professional in huis? Schuif aan en deel.

Andere aandachtspunten bij strategische samenwerkingen:

• Werk datagedreven: bouw bijvoorbeeld een gezamenlijk (data)dashboard met daarin je wederzijdse resultaten.
• Werk in een samenwerkingstool om je project met elkaar te monitoren en voortgang te borgen.
• Aandacht voor de persoonlijke relaties tussen het bedrijf en de samenwerkingspartners: die leiden tot succes.
• Vind, formuleer en evalueer de gezamenlijke visie en purpose in je experiment.
• Vertrouw op elkaars goede intenties en evalueer regelmatig wat je beide opvalt en wat je hebt geleerd.

Hoe kijk jij aan tegen strategisch samenwerken?

We hopen je in vogelvlucht meegenomen te hebben in onze kijk op strategische samenwerkingen, ook wel bekend als merger and acquisition. Groeien doe je door te delen. Het kan leiden tot het aanwerven van een aandeel of samenwerking van bedrijven. De kennis die je opdoet door je wederzijds open te stellen en een match te onderzoeken op basis van de waarden van je organisatie, is echter de belangrijkste learning die je hieruit hopelijk meeneemt.

Nog even terugkomend over dat delen. Met dit artikel hebben we onze aanpak met je gedeeld. Maar heb jij ook interessante ideeën hierover, of ken je ondernemers die we zeker eens zouden moeten ontmoeten? Plan dan gerust eens een kop koffie in met Steven. We zijn altijd op zoek naar nieuwe kansen en samenwerkingen om ons netwerk uit te breiden!