Live: kort geding Wet Bewaarplicht Telecommunicatie

Vandaag staat Voys voor de eerste keer in haar negenjarige bestaan in de rechtbank. Als we het doen, doen we het goed: Voys heeft, samen met zes andere partijen, een kort geding aangespannen tegen de Nederlandse Staat inzake de Wet Bewaarplicht Telecommunicatie. Daarmee maken we deel uit van een aantal organisaties dat zich uitspreekt tegen de schending van de privacy.

Eerder vandaag schreven we al waarom het massaal afluisteren door de Nederlandse staat een slecht idee is. Daarnaast houden we je vandaag op de hoogte van de updates van collega’s Mark, Jorg, Nadine en Steven over de uitspraak van de rechter in Den Haag.

Vanaf 11:00 uur een live-verslag van de zitting

13:07 Bedankt voor het volgen van ons liveblog. Een compacter verhaaltje volgt :).
13:07 Kort geding is afgelopen: 11 maart is de uitspraak.
13:06 Het is in het belang van alle burgers om gevrijwaard te blijven van inmenging. Discussie gaat niet alleen over de privacy. Het debat is veel breder. Discussie zal volgens de Staat gaan over de waarborging. Handhaven is de conclusie totdat debat afgerond is.
13:03 Staat blijft erop hameren dat bewaarplicht een wezenlijk en onmisbaar middel is en cruciaal is in de opsporing van criminelen en terroristen.
13:02 Bovendien is niet iedere inmenging een inbreuk. De Staat vindt bevriezing geen alternatief, geeft veel minder gegevens dan de bewaarplicht.
13:01 Volgens de Staat bekritiseert het CBP vooral het gebrek aan onderbouwing van de bewaartermijn
12:59 De landsadvocaat is weer aan het woord.
12:57 Staat betoogde dat de overwegingen van EU-Hof in samenhang moeten worden gezien. Uit arrest blijkt echter al duidelijk dat ongerichte opslag van iedereen, los van toegang, al een te grote inbreuk is. Dat onderstrepen ook Raad van State en CBP, aldus eisers
12:54 Eisers stellen dat dit vonnis geen eindpunt is. Het buiten werking stellen van de algemene bewaarplicht is een tijdelijke maatregel, tot er wetgeving komt die wel in lijn is met Europees recht.
12:52 Onafhankelijk toetsing wordt door het OM gedaan en niet door rechter. Dat wekt veel zorgen over hoe de overheid omgaat met de uitspraak van het Hof van Justitie. OM is immers partij in een strafzaak. Rechterlijke toetsing geschiedt door een rechter, NIET door het OM
12:50 Ook CBP hamert op het tijdelijk bevriezen van gegevens. Data freeze. De overheid maakt zich er gemakkelijk vanaf door er zo overheen te stappen. Zwaarwegend belang is al afgewogen door het Hof, dat hoeft niet opnieuw in deze zaak gedaan te worden door zaken aan te dragen uit het verleden.
12:49 De Staat meent dat door de vier strafzaken te noemen de noodzaak van vijf jaar bewaarplicht is aangetoond. Onzin, vinden de eisers. De hele discussie is achterhaald, het Hof van Justitie heeft immers gezegd dat er een grove inbreuk wordt gemaakt op de privacy.
12:47 Slap verhaal, aldus Otto Volgenant. CBP zegt dat belang niet is aangetoond. Ook niet na de 5 jaar dat de wet in werking is getreden.
12:45 Staat is klaar met pleidooi. Otto Volgenant reageert nu op pleidooi van de landsadvocaat.
12:44 Europees Hof van Justitie zegt iets over de gebreken in de Europese richtlijn. Niet over de verschillende vertalingen van de richlijn in nationale wetgeving. Er is in bijna vijf jaar bewaarplicht niets mis gegaan, aldus de Staat, Er zijn geen gevallen van onbevoegde toegang of ander misbruik, die inbreuk veroorzaakten op de privacy.
12:43 De Staat vindt dat het belang van de privcay en het belang van de opsporing in evenwicht zijn. Ook op basis van bestaande wetgeving.
12:42 Staat stelt dat de vordering te ruim is. Het zou betekenen dat er uberhaupt geen verkeersgegegevens meer opgevraagd kunnen worden voor opsporing. Bewaarplicht is een belangrijk instrument tegen criminaliteit en terrorisme, aldus de Staat.
12:40 Staat blijft erop hameren dat het om metadata gaat en niet om de inhoud. Op Twitter wordt al gesuggereerd dat de Staat niet snapt wat metadata inhouden.
12:38 Buiten werking stelen van de Wet Bewaarplicht levert dat een gevaar op voor lopende strafzaken. Toewijzing van de vordering zou problemen opleveren
12:37 Geheimhouders als advocaten en journalisten hebben geen punt, omdat het gaat over de inhoud van de communicatie. De discussie gaat over verkeersgegevens. Zelfs als telefoontaps met advocaten worden vernietigd, blijven de verkeersgegevens bewaard. Dat heeft de rechter gesanctioneerd
12:33 Volgens de Staat is er geen sprake van mass surveillance, omdat de inhoud niet gevolgd wordt.
12:31 Staten moeten een eerlijke balans vinden tussen opsporingsbelang en privacy van burgers.
12:29 Het is niet wenselijk om de bewaarplicht overhaast op te schorten, aldus de Staat.
12:27 In andere lidstaten verschilt de situatie. Moet nog dieper worden bezien. Onder andere door de aanslagen in Parijs is er een nieuwe discussie ontstaan in Europa over de bewaarplicht. Volgens de landsadvocaat wil Angela Merkel in Duitsland bedrijven weer verplichten tot de bewaarplicht. Noot van Voys: Frankrijk heeft vergaande bewaarplicht en de aanslagen zijn daarmee niet voorkomen.
12:23 Voor telefonie geldt een bewaartermijn van 12 maanden en voor IP-data 6 maanden. Termijnen zijn minimaal en noodzakelijk. Als de telefoniedata in zaak Benaouf A na 6 maanden was vernietigd, dan was het cruciale bewijs weg geweest. Staat negeert hier het alternatief van de bevriezing van data; Benaouf was al lang verdachte in de zaak.
12:20 Strafrechter heeft nog nooit het gebruik van verkeersgegevens als onrechtmatig afgewezen.
12:18 De belangen worden telkens goed afgewogen door de Officier van Justitie. Voorbeeld uit pleidooi van de eiser als het gebruik van gegevens voor een fietsendiefstal gaat niet op, vanwege zorgvuldige afweging, aldus de Staat.
12:16 Volgens de landsadvocaat is de Nederlandse wet duidelijk afgebakend op het gebied van bewaartermijn, doel en toegang. Het is alleen bedoeld voor de bestrijding van zware criminaliteit. De beveiliging en vernietiging van data is geregeld, volgens de Staat
12:14 De gebreken in de richtlijn zouden al hersteld zijn in de Nederlandse wet
12:10 De Staat slaat alleen metadata op, geen inhoud. Volgens de Staat is de opslag niet in strijd met grondrechten.
12:09 Volgens de landsadvocaat heeft Nederland het waarborgen van het privacyrecht ingebouwd. Dit is volgens de landsadvocaat in lijn met het EU-arrest.
12:07 Strafrechter heeft al eerder geoordeeld dat bewaarlichtdata geldig bewijs is, ook na EU-arrest. Dat ging enkel over de richtlijn, niet over de nationale wetgeving, aldus de landsadvocaat. De richtlijn kent minimale harmonisatie, lidstaten hebben het zelf ingevuld en hadden daar ruimte voor. Nederlandse wet maakt geen inbreuk op Handvest, betoogt de Staat.
12:05 Tweede landsadvocaat neemt pleidooi van de Staat over
12:03 “Steeds meer zaken worden met moderne communicatiemiddelen of online gepleegd”, aldus landsadvocaat.
12:02 “Zonder bewaarplicht kunnen zaken niet worden opgelost.” Toehoorders lachen spottend. 12:01 Gebruik verkeersgegevens zou inzet van zwaardere opsporingsmiddelen (zoals aftappen) voorkomen, betoogt de Staat.
12:00 Er wordt gelachen in de zaal als de landsadvocaat zegt dat eisers opsporing onmogelijk willen maken.
11:58 Ook bij kinderporno zaken speelden verkeersgegevens een belangrijke rol, zoals in de zaak van Robert M.
11:57 Er worden recente succesvoorbeelden aangehaald. Het onjuiste alibi van een verdachte kon na 7 maanden met telefoongegevens worden aangetoond.
11:53 Cybercrime, DDoS-aanvallen, kinderporno, grooming, ronselen voor de Jihad. Die vormen van criminaliteit laten vaak alleen sporen achter op internet. Opsporing kan dan alleen met historische gegevens, zoals IP-adressen. Note van Voys: Succesvolle hacker laat dergelijke gegevens niet achter.
11:52 Het gaat niet om de inhoud van de communicatie, maar om de verkeersgegevens. Deze zijn veel minder privacygevoelig, aldus de Staat. Note van Voys: lees hier wat je allemaal kunt met metadata: Metadata, het meest onderschatte woord van het jaar en Hoe je onschuldige smartphone bijna je hele leven doorgeeft aan de geheime dienst
11:48 Inbreuk van privacy is gerechtvaardigd, volgens de landsadvocaat. Politie en justitie beschikken niet over een ‘datazwembad’, die liggen bij de telecom + internetaanbieders achter slot en grendel.
11:47 Discussie is nog niet uitgekristaliseerd, aldus landsadvocaat.
11:45 De landsadvocaat heeft al aangegeven de ontvankelijkheid van de partijen niet aan te vechten. Daardoor kan direct op de inhoud van het kort geding worden ingegaan
11:44 De Staat is aan de beurt, vertegenwoordigd door de landsadvocaat.
11:43 Het is aan de rechter om de wet buiten werking te stellen, aldus eisers
11:42 De eisers denken dat dit nagenoeg geen gevolgen heeft voor strafrechtelijk onderzoek dat nu loopt. Ook na afschaffing kan Justitie de data vorderen die internetserviceproviders opslaan. Eisers vorderen niet de vernietiging van de bewaarplichtdata die tot nu toe is opgeslagen.
11:40 Primaire vordering: Houd je aan het Europese recht, ofwel zet de bewaarplicht direct buiten werking
11:40 De grote kamer van het Hof van Justitie heeft diegaande analyse gedaan en komt tot de conlusie dat de bewaarplicht een te grote inbreuk op de privacy is.
11:37 Argument dat data alleen wordt gebruikt bij zware misdaad klopt niet. Bewaarplichtdata kan zelfs worden opgevraagd bij een mislukte poging tot fietsendiefstal!
11:34 Het is aangetoond dat het effectief is. Ook Obama heeft gezegd dat alle acties naar aanleiding van 9/11 ten aanzien van grootschalige surveillance niet tot de oplossing hebben geleid dan wel tot oplossingen die ook op een andere manier gevonden hadden kunnen worden. De effectiviteit staat dus in het geheel niet vast.
11:31 OM stelt dat dataretentie onmisbaar is voor de opsporing van zware misdaad. Daar valt nog wel het een en ander over te discussieren
11:31 Inmiddels is er nog geen nieuwe wet, dat kan worden gezien als tijdrekken. Kabinet kan als zij dat wil de wet intrekken, doet dat niet en er is dus een spoedeisend belang om een onrechtmatige `buiten werking te stellen.
11:27 Staatssecretaris Teeven loog bovendien. Hij zei in september tegen de Senaat dat hij advies van Raad van State af te wachten, terwijl Opstelten aangaf het advies al te hebben gehad!
11:27 Opstelten trekt niet de nodige consequenties. Het gaat hier over de minister die drie keer de Big Brother award in ontvangst heeft mogen nemen, aldus Otto
11:25 Wetenschap: ‘Terwijl de minister aangeeft dat de huidige wetgeving zelfs in zijn interpretatie op onderdelen in strijd is met de jurisprudentie, laat hij de geldigheid van de betreffende wetsbepalingen ongemoeid. Dit is onaanvaardbaar. Saillant is dat de Staat de conclusie van de Raad van State de Wet niet in stand kan blijven.
11:24 Eerste kamer verzocht Opstelten expliciet de oude wet aan te passen
11:23 Huidige Wet Bewaarplicht kan niet worden gehandhaafd. Die visie wordt breed gedragen door o.a. Afdeling Advisering van de Raad van State, aldus Otto Volgenant.
11:21 Advocaat Otto Volgenant, collega van Fulco Blokhuis, neemt het woord in het pleidooi voor de eisers.
11:20 De overheid dwingt internetserviceproviders de grondrechten van hun klanten massaal te schenden
11:19 Er gaat een telefoon over in de rechtszaal. “Dit wordt wel geregistreerd, dat begrijpt u wel”, aldus de rechter.
11:16 Ongerichte vastlegging van privégegevens, ook van niet verdachten, tast de vrijheid en privacy aan. Journalisten zijn bang voor surveillance, ze kunnen hun bronnen niet meer goed beschermen.
11:14 Chilling effect wordt besproken.
11:13 In 17 landen is de bewaarplicht afgeschaft of lopen er procedures. Duitsland had zelfs nooit een bewaarplicht door “historisch besef” .
11:07 5735 mensen hebben in twee dagen tijd via de actiesite doorgegeven dat hun providers moeten stoppen met de bewaarplicht.
11:05 Fulco Blokhuis, advocaat van de eisende partij, leest pleitnota voor.
11:03 Zitting inzake Wet Bewaarplicht Telecommunicatie is van start

16-02-2015: CBP maakt gehakt van wetsvoorstel bewaarplicht

Afgelopen dinsdag maakte ook het College Bescherming Persoonsgegevens (CBP) bekend zeer kritisch tegenover de wetswijziging te staan, waarmee het kabinet wil blijven doorgaan met het bewaren van telecomgegevens. Het CBP zet grote vraagtekens bij het argument van de overheid dat criminaliteit en terrorisme kunnen worden bestreden met de massale opslag van e-mail en telefoongegevens.