Digitale Fitheid #3: Digitale vaardigheden
Mark Meinema
Digitale vaardigheid wordt vaak gezien als veruit de belangrijkste manier om digitaal fit te worden, soms zelfs als de enige manier. Vooral grote organisaties gaan hier nogal makkelijk in mee en ‘sturen’ hun personeel op een knoppencursus. En vervolgens zijn zij verbaasd dat die cursussen wel kennis, maar amper resultaat opleveren.
Digitale vaardigheden zijn heel belangrijk, maar helpen alleen als je die gericht inzet op een manier die past bij jou. Ik vertel je precies hoe je dat doet.
Waar gaat het eigenlijk om?
Als je de derde pijler van digitale fitheid, digitale vaardigheden, terugbrengt tot de essentie, dan gaat het eigenlijk hierom:
Kies het gereedschap dat voor jou het handigst is. Gebruik dat op de voor jou handigste manier.
‘Voor jou’ is cruciaal
Dit wordt zeer vaak over het hoofd gezien, en nog het meest door digitaal vaardige mensen. Heb je een IT-er in je netwerk? Dan zal die geheid van een of ander merk een poster of poppetje hebben. Anderen plakken stickers met het Apple-logo op hun bezittingen. Hun adviezen zijn vaak doordrenkt met wat ‘het beste’ is in absolute zin. En voor hén is dat ongetwijfeld waar.
Maar een computer, smartphone of tablet helemaal op zichzelf is een vrij waardeloze doos die veel geld kost, energie verbruikt en ruimte inneemt. En voor software is dat niet anders. Maar als verlengstuk van jou wordt het ineens een magisch instrument. Voor experts is die verbinding tussen mens en techniek zo vanzelfsprekend dat ze zich van het belang van die verbinding niet bewust zijn.
Neem bij alle spullen die je kiest en alle vaardigheden die je erover opdoet bloedserieus dat het alleen werkt als jij ermee kunt werken. Je gaat een soort van relatie aan met dat gereedschap en die relatie moet wél werken voor je. Dus werkt die ene hippe tool waar je hele netwerk lyrisch van wordt om welke reden dan ook niet goed voor jou? Dat is het waarschijnlijk niets voor jou.
Het meest handige gereedschap
Een techneut was mijn vader niet, maar hij zag kort na 1980 al snel dat computers weleens een flinke invloed op ons werk en leven konden gaan hebben. Niet alleen snapte hij het belang ervan, maar ook dat je je er echt even in moet verdiepen om er iets nuttigs uit te halen. En dat deed hij volop.
Zo werden bij de meeste mensen de schaatstijden tijdens het WK bijgehouden door mee te schrijven op een speciale pagina in de krant. Bij ons thuis werden die ingevoerd met een verre voorloper van Excel op een Olivetti M21, die toen nog doorging voor draagbare computer. Een spreadsheet was daar nooit voor bedoeld, maar bleek er geknipt voor. Zo kon mijn vader bij de tien kilometer voorspellingen doen over de eindtijd.
Een valkuil ontstaat als je digitaal gereedschap gaat gebruiken voor toepassingen waarvoor het niet bedoeld, maar ook niet (echt) geschikt is…
Hoe veelzijdiger het gereedschap, hoe vaker het wordt gebruikt voor doelen waarvoor het nooit bedoeld was. Zo kunnen we met een rekenmachine-app alleen maar berekeningen doen, maar gebruiken we Excel voor een eindeloze hoeveelheid toepassingen. En dat is prima. (Life) hackers doen dat volop en het maakt die gereedschappen alleen maar waardevoller.
Het wordt pas een probleem als het gereedschap voor jouw klus bedoeld noch geschikt is, zeker als een meer geschikte oplossing voorhanden is.
De drempel om met een andere tool te leren omgaan die jou meer oplevert, is vaak veel lager dan je denkt. Onderzoek daarom regelmatig of een digitaal gereedschap wel echt het handigste is.
De handigste manier
Als je de voor jou meest handige gereedschappen hebt uitgekozen, heb je nog wat te doen: ze op de voor jou handigste manier leren gebruiken.
De reflex is vaak dat je op cursus zou moeten of je er ‘eindelijk eens goed in verdiepen’. Doe dat alleen als je het sterke vermoeden hebt dat je van het grootste deel van die cursus profijt gaat hebben.
Als je erg veel met cijfers doet, dan is het bijvoorbeeld een prima idee om meer over Excel te leren. Maak je animaties voor je werk, dan kan een cursus Adobe AfterEffects absoluut uit. Zo ontdek je ook mogelijkheden waarvan je het bestaan niet wist, maar die wél nuttig zijn voor je.
In de meeste gevallen heb je een andere of veel kleinere set vaardigheden nodig dan in cursussen worden aangeboden. En sommige kun je ook aanleren door een Youtube-video van een paar minuten te bekijken en een beetje klooien.
Ikzelf gebruik bijvoorbeeld voor het vullen van onze site regelmatig Photoshop. Dat pakket heeft talloze functies en ik vermoed dat ik zo’n 15% ervan ken. Ik heb ook geen behoefte aan een complete cursus, want met die 15% kan ik uit de voeten. En mis ik iets? Dan zoek ik het op in de helpsectie of kijk ik één van de extreem veel tutorial-video’s op Youtube. Mijn gebruik van Photoshop raakt te weinig de kern van mijn werk en interesse om er nog dieper in te duiken.
Als een cursus meer tijd of geld kost dan je bereid bent te investeren, dan doe je cursus uiteindelijk niet. Maar vaak kom je verder ook niet in actie. Je had jezelf immers wijsgemaakt dat je een cursus zou moeten doen. En zo blijft het handiger worden met je gereedschap bij een voornemen…
Nerd worden is helemaal niet nodig
Digibeet zijn is een keuze, geen handicap
Als mensen denken dat hun digitale vaardigheden tekortschieten, houden ze zichzelf voor dat ze digibeet of ‘niet zo technisch’ zijn. Dat zou dan een toestand zijn waarmee je wordt geboren en waar je nooit meer af komt.
Ik geloof daar helemaal niks van.
Als je last hebt van een gebrek aan digitale handigheid en je doet daar niets aan, dan is dat jouw keus, niet je lot. Talent heeft alleen invloed op je leertempo.
Als dat niet zo zou zijn, dan zouden mensen met dyslexie veroordeeld zijn tot een leven zonder lezen en zouden mensen als ik, met twee linkerhanden, nooit hun oldtimer kunnen fiksen. En dat is me toch echt al een paar keer gelukt…
Kies er ook voor dingen bewust niet te leren
Bij traditionele gereedschappen blijft wat je geleerd hebt bruikbaar: als je eenmaal hebt leren zagen dan kun je die vaardigheid blijven inzetten. Bij digitale gereedschappen is dat heel anders. Ze veranderen, ook na aanschaf, voortdurend en kennis erover veroudert dus in rap tempo.
Tijdens de levensduur van je computer maak je bijvoorbeeld geheid minstens één nieuwe versie van Windows of MacOS mee. Je zaag blijft intussen zaag 1.0. Het is onbegonnen werk om met al die voortdurend veranderende gereedschappen handig te blijven. Maar wie heeft gezegd dat dat nodig is?
Je kunt er gewoon voor kiezen om sommige vaardigheden niet op te doen als je het:
- niet leuk vindt,
- als het niet hoort bij de kern van jouw werk én
- als de drempel voor leren hoog is.
Als een vaardigheid aan deze drie kenmerken voldoet, is er geen reden ‘m te leren.
Er zijn altijd anderen die dat wél leuk vinden, die er hun werk of hobby van hebben gemaakt en het nu al kunnen. Heb je behoefte aan die vaardigheid? Besteed de klus gewoon uit. Jij blij, zij blij.
Een voorbeeld. Je hebt een trainingsbureau. Mensen trainen en nieuwe klanten werven zijn kerntaken voor je als ondernemer. Daar hoort ook bij dat deelnemers na een training mails krijgen met tips, tricks en aanbiedingen. Maar automatisch de database met klanten opbouwen, de trainingsinschrijving doen en mails sturen vergt allemaal nerdy klusjes. Die vind je niet leuk, horen zeker niet bij de kern van je werk en je hebt geen idee hoe. Dus? Uitbesteden!
Samen met Martijn Aslander ben ik Digitale Fitheid begonnen, waarbij we nieuwe leden automatisch aanmelden op ons platform nadat ze klant zijn geworden bij ons. Het automatiseren van die aanmelding vind ik cruciaal, maar niet extreem leuk. Het hoort ook niet bij de kern van mijn werk, maar ik heb in het verleden redelijk veel geprogrammeerd en dit klusje vergt voor mij geen nieuwe vaardigheid. Dus? Ik doe het zelf omdat dat voor hetzelfde budget veel meer mogelijk maakt.
Relatietherapie
Wat essentiële digitale vaardigheden zijn voor de één is tijdverspilling voor de ander. Het gaat er niet om dat je heel veel weet van je digitaal gereedschap, maar dat je genoeg weet. Of anders gezegd: de relatie tussen jou en je digitale gereedschap moet werken voor je. Zo niet? Dan wordt het tijd om die relatie te beëindigen of moet je in relatietherapie.
Zoek naar het laagsthangende fruit
Wil je snel de meeste opbrengst halen uit het leren van digitale vaardigheden? Leer dan wat voor jou:
- geen weerstand oplevert,
- wezenlijk verschil maakt en
- laagdrempelig is om aan te beginnen.
Erg vaak lukt dat met het leren van ogenschijnlijk triviale kleinigheden.
Neem sneltoetsen. De oog-handcoördinatie voor het richten van de cursor vergt steeds kortstondig je volledige aandacht en houdt je daarmee van je werk. Een sneltoets gaat in je ‘spiergeheugen’ zitten, wordt een automatisme en het daarmee aanroepen van een functie dus ook.
Zo gebruiken veel mensen die vaak tussen programma’s heen en weer schakelen op hun computer nog steeds de muis. Dat mag, maar wat als je jezelf aanwent om dat met Alt + Tab te doen (of Cmd + Tab op een Mac)? Bedenk eens hoeveel energie en aandacht dat scheelt op een dag!
Mijn ‘nieuwste’ sneltoets is bijvoorbeeld Ctrl + Backspace, waarmee je een heel woord weghaalt. Bij het typen voel ik meestal dat ik een tikfout maak, maar kan ik niet zo snel zien waar precies. In plaats van dat nalezen en uitzoeken gooi ik gewoon het hele woord weg. Scheelt me een beetje tijd en voorkomt vooral dat ik uit de flow van het schrijven raak.
Het aanleren van één nieuwe sneltoets kost je misschien vijf minuten volle aandacht en na een beetje oefenen weet je niet meer anders.
Hoe vind je jouw laaghangende fruit?
Zoek in de eerste plaats naar de kortste en minst inspannende weg om een handeling uit te voeren (zoals een sneltoets dus). En zoek vooral naar functionaliteit waarin een computer véél beter is dan jij ooit zult zijn:
- het snel opslaan en terughalen van hoeveelheden informatie die je als mens lang niet zo betrouwbaar zou kunnen verwerken en/of
- het automatisch uitvoeren van handelingen die jij nooit zo snel en onvermoeibaar zou kunnen of willen doen.
Automatiseren klinkt veel ingewikkelder dan het is. Het kan al met een automatische tekstvervanger zoals PhraseExpress of Text Expander – iets wat wij tovertypen noemen. Hieronder leg ik kort uit wat het is als onderdeel van een training op ons platform:
Begin vooral!
Het verbeteren van je digitale vaardigheden hoef je niet alleen te doen. We zitten niet meer op school en afkijken is gewoon toegestaan. Bovendien delen mensen hun kennis heel graag. Dus vraag af en toe gewoon hoe iemand anders werkt.
En krijg je een tip van een techneut? Dan is die het meest waardevol als duidelijk wordt waarom het in jouw situatie een goed idee is.
Wat je ook doet, verontschuldig je in ieder geval nooit meer voor het niet hebben van digitale vaardigheden. Ga gewoon aan de slag!
Of beslis bewust dat je het eigenlijk niet wil leren.
Dit was het vierde deel van de zesdelige serie over Digitale Fitheid. De komende weken verschijnt er elke dinsdagochtend om 10.00 uur een nieuw stuk op voys.nl/weblog. De overige delen lees je terug via de links hieronder.
Meer verhalen lezen?
In de afgelopen jaren hebben we veel geschreven over ondernemen, zelfsturend werken, de handigste tools en nog veel meer. Dus leef je uit!
