E-book: Starten met zelfsturing

Luisteren naar je lijf: het belang van body intelligence

Inhoudsopgave

Luisteren naar je lijf: het belang van body intelligence

Eén van de zaken waar ik de afgelopen jaren het meest aan heb gehad is het leren luisteren naar mijn lijf. Dat luisteren start bij het herkennen van een emotie. Daar bleek ik niet zo goed in te zijn, maar ik ben daarin niet alleen. We zijn slecht in het herkennen van onze emoties. Dat is ook niet gek: afhankelijk van het onderzoek zijn er 27, 6, 5, 8 of 7 basisemoties te onderscheiden.

Als ik naar mezelf kijk, herken ik vijf emotie-energie-typen: woede, angst, verdriet, blijdschap en creatieve energie. Gelukkig – hoewel ‘helaas’ soms beter past – duren ze allemaal niet lang.

Emoties zijn van korte duur

Gevoelens of emoties die met een emotionele reactie gepaard gaan, hebben een bijzondere eigenschap. Een reactie is chemisch en duurt 90 seconden. Die 90 seconden is een constatering van Jill Bolte Taylor. Zij is neuro-anatomiste, gespecialiseerd in postmortaal onderzoek van het menselijk brein. In 2008 heeft ze een TED talk over dit onderwerp gegeven.

Jill Bolte Taylor zegt in haar boek My Stroke of Insight:

“Once triggered, the chemical released by my brain surges through my body and I have a physiological experience. Within 90 seconds from the initial trigger, the chemical component of my anger has completely dissipated from my blood and my automatic response is over.”

Stemming en gemoedstoestand

Na die eerste, chemische reactie, spreken we van een gemoedstoestand. En laten we eerlijk zijn: die kan minuten, weken of zelfs maanden duren. Maar die stemming of gemoedstoestand is wel beter te controleren dan een chemische reactie in je brein. Er kan zelfs gezegd worden dat alles wat er na de chemische reactie gebeurt, een keuze van de persoon is.

Interessant daarbij is een uitspraak van Paul King:

“At the slow end of the spectrum, feelings such as sadness can blend into depression or grief which might persist for months. Where does ’emotion’ end and ‘mood’ begin?”

Hij doet ook nog een andere mooie observatie:

“Emotions are also more contextual than we often realize. Take, for example, a couple in the middle of an angry fight when the phone rings. Upon answering the phone, the person might be cheery and upbeat, even laugh at a joke, before hanging up and resuming the fight. The same thing often happens when parents switch between interacting with a child and another adult – being upset or not upset at either one.”

De primaire emotionele reactie is dus chemisch. De mood die daarna ontstaat, is wellicht meer stuurbaar. Dat blijkt ook wel uit het feit dat deze contextueel is. Dat maakt het niet eenvoudiger om die mood te beïnvloeden, maar het geeft wel een startpunt.

Het lijf brengt het samen: het belang van body intelligence

Woede, angst, verdriet, blijdschap en creatieve energie. Al deze zaken voel je in je lijf. Als je wilt luisteren naar hoe je je voelt, is het je lijf dat je dat als eerste vertelt. Een voorbeeld: ik zit op de fiets en word afgesneden door een auto. Wat reageert er als eerste? Je lijf!

Daarna volgt je hoofd: ‘wie zat hier fout’, en je hart: ‘hoe moet ik hierop reageren?’. Je krijgt meer controle over je hoofd en je hart door bewust te luisteren naar je lijf. Zo ga je van een primaire reactie naar een gewogen reactie.

Er zijn dus drie factoren die er gezamenlijk voor zorgen dat je reageert zoals je reageert:

  • IQ: intellect (hoofd)
  • EQ: emotionele intelligentie (hart)
  • BQ: lichaamsintelligentie (verbinding)

Je lijf verbindt eigenlijk je hoofd met je hart.

Luisteren naar je lijf tijdens een gesprek

Luisteren naar je lijf tijdens een gesprek is enorm krachtig. Stel je voor: je zit in een gesprek en voelt dat een opmerking frustratie oproept. Je primaire reactie is dan bijvoorbeeld om boos te worden.

Voel je de emotie opkomen, dan kun je ernaar handelen. Bij mij scheelt het om op dat moment even diep in te ademen, iets wat mijn coach a breath of awareness noemt. Ik gebruik die adempauze vooral om me bewust te worden van de emotie.

Na zo’n breath of awareness kun je kiezen wat je doet. Acteer je op de emotie of laat je hem gaan? Wat heel mooi en kwetsbaar is, is de emotie uitspreken.

Let daarbij wel op de bewoording. “Ik ben gefrustreerd”, is niet wat er werkelijk aan de hand is – dat is de chemische reactie. “Ik merk bij mezelf dat die opmerking frustratie bij me oproept, omdat…”, is bijvoorbeeld veel krachtiger.

Emotie is vaak gekoppeld aan een waardesysteem

Besef ook dat zaken die een emotie oproepen vaak sterk verband houden met je waardesysteem. Stel je voor dat iemand een succes viert, maar daarin de bijdragers aan het succes niet op het podium zet. Jij ergert je daar misschien aan, omdat het niet gelijkwaardig of eerlijk voelt.

Voor positieve emoties geldt hetzelfde. Als je enthousiast wordt of kippenvel krijgt van iets wat een ander vertelt, zul je merken dat ook dit vaak gekoppeld is aan je waardesysteem. Leer dus vooral luisteren naar deze signalen, want ze leren je iets over jezelf.

In een gezonde organisatie deel je een groot deel van dit waardesysteem met elkaar. Daarmee is het een prachtig onderwerp om een gesprek aan te koppelen.

Meer over het achterhalen van je waardesysteem vind je in het hoofdstuk De zelf in zelfsturing.

Maar ik heb gelijk!

Soms lopen gesprekken vast. Meestal gebeurt dit op het moment dat het gesprek in de ‘ik heb gelijk’-stand schiet. We zijn als mensen verslaafd aan gelijk hebben. We vergeten daarbij de belangrijke vraag: “ik kan dan wel gelijk hebben, maar helpt deze reactie mij op dit moment?”.

Als je merkt dat een gesprek de kant op gaat van gelijk versus ongelijk, is het goed om dat te erkennen. Eén van de eenvoudigste manieren om uit deze modus te komen, is jezelf de vraag stellen: “hoe kom ik weer dichter bij mijn gesprekspartner te staan?”. Je gedeelde doel (purpose) en de waarde(n) die je samen deelt, helpen je daarbij. Ook focussen op getting it right in plaats van being right kan helpen om het gesprek weer constructief te maken.

Het ‘ik heb gelijk’-moment herkennen, helpt het verhogen van je body intelligence.

Drie manieren om je body intelligence te verhogen

Er zijn een aantal trucs en tools waarmee je je body intelligence eenvoudig kunt verhogen.

1. Neem pauze

De eerste truc is een kort, reflectief, meditatie-achtig moment. Een soort pauzeknop die je een aantal keer per dag even in kunt drukken. Voor sommige mensen is dit een wandeling, voor anderen is het een ademhalingsoefening. Ik vind The pause tool heel mooi. Er is een prettige videoserie waarin je in slechts tien minuten per dag kunt oefenen met deze tool.

2. Aarden voor een gesprek

Neem de tijd om te aarden voor een gesprek. De eenvoudigste manier is door beide voeten even op de grond te zetten en één keer rustig en diep in te ademen.

3. A breath of awareness

Je hoeft niet tot tien te tellen als je een emotie op voelt komen, maar één keer diep ademen – bij voorkeur naar de plek waar je de emotie voelt – kan het verschil maken tussen direct reageren, gecontroleerd reageren of zelfs niet reageren.

Vorige hoofdstuk Volgende hoofdstuk